Boşanmada yargılama usulü TMK madde 184 içeriğinde açıklanmıştır. Boşanma davasında yargılama belirteceğimiz maddelerdeki kurallar saklı kalmak kaydıyla hukuk usulü muhakeme kanununa tabi olmaktadır. İş bu maddenin unsurlarını belirtecek olursak;
Hâkim, re’sen ya da istek üzerine yemin teklif edemez
Hâkim, delilleri tarafsız şekilde değerlendirmekle yükümlüdür
Hâkim, delillerin tamamını değerlendirmeden iddialar ispatlanmış sayılamaz
Boşanmanın maddi ve manevi sonuçları hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olamaz
Hâkim, gerekli gördüğü durumlarda duruşmanın gizlilik esasına göre ilerletilmesine karar verebilir
Boşanma davalarında esasen yazılı yargılama usulleri uygulanır. Fakat gerekli olan aşamalarda ise sözlü yargılama usulleri uygulanır. Yazılı yargılama mahkemeye sunulan ve tarafların arasında gerçekleşen dilekçelerden oluşur. Sözlü yargılama ise mahkemeye kişilerin vermiş olduğu beyanlardan oluşmaktadır.
Boşanma Davasında Kabul Beyanı
Boşanmada yargılama usulü gibi dikkat çeken bir konuda kabul beyanıdır. Kabul beyanı ne anlama gelir ve bu beyandan sonra ne yapılabilir? Kabul beyanı iki şekilde incelenmelidir. Bunlar; Mahkemenin davayı kabul etmesi ve taraflardan birinin, diğer tarafın beyanlarını kabul etmesi.
Mahkeme, taraflardan en az birinin doğru şekilde başvuru yapmasıyla dava açılmasına ya da davanın reddedilmesine karar verir. Davanın kabul edilmesi için; görevli mahkeme ve yetkili mahkeme doğru şekilde belirlenmeli, dilekçe uygun şekilde düzenlenmeli, harç ödemeleri yapılmalı, diğer resmi işlemler eksiksiz yapılmalı.
Taraflardan biri, karşı taraf hakkında mahkemeye bazı beyanlarda bulunur. Hakkında beyanda bulunulan taraf bunları kabul edebilir veya reddedebilir. Örneğin; hakkında boşanma davası açılan davalı taraf, davacı tarafın açmış olduğu boşanma davasını kabul ederek boşanmanın gerçekleşmesini talep ettiğini beyan edebilir.
Anlaşmalı Boşanmada Ön İnceleme Duruşması
Boşanmada yargılama usulü kuralları, anlaşmalı boşanma davası içinde geçerlidir. Anlaşmalı boşanma davasında da hem yazılı yargılama usulü hem de sözlü yargılama usulü geçerlidir. Bilinmelidir ki; Anlaşmalı boşanma davasının başlatılabilmesi için anlaşmalı boşanma dilekçesi ve boşanma protokolü düzenlemesi yapılmalıdır.
Anlaşmalı boşanma davası başlatılırken düzenlenen dilekçe ve protokol davanın yazılı yargılama usulüdür. Tarafların hâkim karşısında dilekçe ve protokolde yer alan maddeleri kabul etmeleri ise sözlü yargılama usulüdür.
Anlaşmalı boşanma davası tek celsede sonuçlanır. Bu tek celsenin terimi de ön inceleme duruşmasıdır. Taraflar ön inceleme duruşmasına katılarak hem boşanmayı hem de boşanmanın resmî sonuçlarını kabul ettiklerini beyan ederler ve sonrasında kesinleşme süresi başlar. Mahkemenin kararı kesinleştirmesinden sonra da boşanma resmi olarak gerçekleşmiş olur.