Nafaka türleri kendi içinde 4’e ayrılmaktadır. Bunlar;
- - Tedbir nafakası
- - İştirak nafakası
- - Yoksulluk nafakası
- - Yardım nafakası
Nafakayı; boşama veya ayrılık durumunda maddi yoksunluğa düşecek olan eş, boşanma veya ayrılık davasında yer alan ergin olmayan çocuk ve maddi yoksunluk çeken yakın aile bireyi alabilir. Her nafakanın talep şekli ve nafakanın alınmasının şartları farklılık gösterir.
Tedbir Nafakası
Boşanma davasının başlamasıyla veya daha öncesinde eşler ayrı evlerde yaşamaya başlar. Ayrı yaşam alanlarında hayatlarını devam ettiren eşlerden biri yoksunluğa düşebilir. Yoksunluğa düşen veya maddi şartlarında azalma olan taraf nafaka talep edebilir.
Tedbir nafakası sadece eş için geçerli olmaz. Müşterek çocuk içinde tedbir nafakasından bahsedebiliriz. Boşanma veya ayrılık davasının başlamasıyla birlikte, maddi olanaklarında kısıtlama gerçekleşen eş ve müşterek çocuk için tedbiren nafaka ödemesi yapılmasına karar verilebilir.
Tedbir nafakası boşanma davasının sonuçlanmasıyla sonlanır. Bu durumda devam edecek olan nafaka alımı yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası olur.
İştirak Nafakası
Nafaka türleri arasında çok önemli bir yere sahip olan iştirak nafakası, müşterek çocukların alabileceği bir nafakadır. Anne ve babanın çocuğa karşı yapması gereken sorumlulukları vardır. Çocuğun eğitim giderleri, sağlık giderleri, özel bakım giderleri ve diğer giderlerine hem anne hem de baba katılım sağlamakla yükümlüdür.
Boşanma ve ayrılık davasının sonlanmasıyla yetişkin olmayan çocuğun alacağı nafakanın terimi de değişikliğe uğrar. Dava sürecinde tedbir nafakası alan çocuk, davanın sonuçlanmasıyla birlikte iştirak nafakası almaya başlar.
İştirak nafakası ödemesi yükümlülüğü, velayet hakkını alamayan tarafa aittir. Nafaka miktarına hâkim karar verir. Ebeveynlerden birinin maddi etkenlerinin değişikliğinde ya da çocuğun giderlerinin değişikliğinde, nafaka ödemesinin miktarının değişikliği talep edilebilir. Bu nafaka çocuk yetişkin sayılana kadar devam eder.
Yoksulluk Nafakası
Boşanma davası sonrasında yoksulluğa düşecek veya maddi olanakları kısıtlanacak olan eş, nafaka türleri arasında yer alan yoksulluk nafakasını alabilir. Boşanma davası devam ederken maddi durumu olumsuz olarak etkilenecek eş için tedbir nafakası almasına karar verilir.
Boşanma davasının sonuçlanmasıyla tedbir nafakası sonlanır. Maddi yoksunluğa düşecek olan eş, tedbir nafakasının sonrasında yoksulluk nafakası alabilir. Bu nafakanın miktarına karar verme yetkisi hâkime ait olmaktadır.
Yoksulluk nafakası koşullar dahilinde sürekli olan bir nafakadır. Fakat nafaka alan taraf; maddi olanakları yüksek seviyeye ulaşırsa veya nafaka ödemesi yapan eş maddi yoksunluğa düşerse nafaka miktarında azalma ya da nafakanın ortadan kaldırılması durumu gerçekleşebilir. Ayrıca nafaka alan taraf yeniden evlilik yaşarsa almış olduğu yoksulluk nafakasını artık alamaz.
Yardım Nafakası
Şimdiye kadar bahsettiğimiz nafaka türleri, boşanma davasına dayalı alınabilen nafakalardandı. Yardım nafakası ise diğer üç nafaka türünden tamamen ayrı bir tarza sahip olmaktadır. Medeni kanunda boşanmaya dair olmayan tek nafaka yardım nafakasıdır.
Yardım nafakası, maddi olanakları kısıtlı olan ya da tamamen kötü olan aile bireyinin yakın soydan talep edebileceği nafaka türüdür. Bu nafaka alt soy, üst soy veya kardeşler için geçerlidir. Kanunlarımıza göre yemek, barınma, sağlık, ulaşım, eğitim vb. etkenlerinin giderlerini karşılayamayan taraf yoksul olarak sayılır.
Yoksulluk kapsamına uygun olan aile bireyi, gelir düzeyi yüksek olan aile bireyinden nafaka almayı talep edebilir. Fakat nafaka talebinde bulunan aile bireyi, mahkemeye yoksulluk sınırında olduğunu ispat etmekle yükümlüdür. Ayrıca nafaka talep eden aile bireyinin çalışmaması koşulu içinde geçerli sebepleri olmalıdır.