İş mahkemesi ve arabuluculuk sistemi, yenilenen kanun uygulamasıyla birlikte sistematik şekilde çalışmaya başlamıştır. İş mahkemelerinde açılan dava süreçleri, gerek yapılan işlemler gerekse dava süreçlerinin detayları nedeniyle oldukça uzun yıllar sürmektedir. Bu sebeple de arabuluculuk sistemi oluşturulmuştur.
Arabuluculuk sisteminin oluşturulmasındaki en temel amaç, mahkemelerin iş yükünün azaltılması ve mahkemenin taraflarının en kısa sürede sonuca ulaşmasıdır. Arabuluculuk sistemindeki yetkili kişi, yetkili arabulucudur. Her avukat yetkili arabulucu sıfatını taşıyamaz. Sadece sınavlar sonucunda bu başarıyı elde eden ve tercih eden avukatlar, yetkili arabulucu olarak görev yapabilirler.
İş hukuku kanunları gerekliliğince, belli başlı davalar açılmadan önce arabuluculuk sistemine başvuru yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu dava içerikleri hakkında arabulucuya başvuru yapılmadan dava açılırsa, açılan dava mahkeme tarafından reddedilir.
Zorunlu Arabuluculuk Davaları
İş mahkemesi ve arabuluculuk uygulaması kararında yer alan ve dava açılmadan arabulucuya başvuru yapılması gereken iş hukuku konularının bazıları şunlardır;
- İşe iade davaları
- Boşta geçen süreye dair davalar
- İşe başlatmamadan kaynaklı tazminat davaları
- Kıdem tazminatı davaları
- İhbar tazminatı davaları
- Alacak hak davaları
- Eşit davranmama tazminatı davaları
- Sendikal tazminat davaları
- Ücret alacağı davaları
- Fazla mesai ücreti davaları
- Yıllık izin alacak davaları
- Yol ve yemek ücreti davaları
- Ulusal bayram ve genel tatil ücret alacakları davaları
- Prim ve ikramiye alacakları davaları
Zorunlu Arabuluculuk Süresi
İş mahkemesi ve arabuluculuk kapsamında, başvuru süresi belirlenmiştir. Kanunen belirlenen süre içerisinde arabulucuya başvuru yapılmazsa, ilerleyen sürede yapılan başvuruyla işlem yapılamaz Tarafların arabulucuya başvuru yapma süresi, davaların zamanaşımı süreleriyle eş değer şekilde düzenlenmiştir.
İşçi veya işveren fark etmeksizin arabulucuya başvuru yapma hakkına sahiptir. Taraflardan birinin arabulucuya başvuru yapmasıyla sürece başlanmış olur. Yetkili arabulucu, yapılan başvuru sonrasında taraflar arasında toplantı düzenlemekle yükümlüdür.
Taraflar arasında düzenlenen toplantılarda, arabulucu tamamen şeffaf ve tarafsız olarak görev yapmakla yükümlüdür. Taraflar toplantı sürecinde anlaşma sağlarsa, arabulucu görüşmeleri anlaşma sağlandığına dair düzenlenen tutanakla sonlandırılır. Eğer taraflar anlaşma sağlamazsa, anlaşmanın sağlanmadığına dair tutanak düzenlenir. Arabuluculuk toplantılarında anlaşma sağlanamazsa, tutanak düzenlemesinden sonra mahkemeye başvuru yapılabilir. Düzenlenen tutanak sonrasında, kanunen belirlenen süre içinde mahkemeye şahıs kendisi ya da varsa vekil avukatı başvuru yapmalıdır. Belirlenen süre hak düşürücü süredir.